Цемент — Уикипедия
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Цемент зауытыЦeмент (нем. Zement, лат. Caementum — ұсақталған тас, қиыршық тас) — гидравликалық байланыстырғыш материалдар тобы; негізгі құрылыс материалдарының бірі; органикалық емес материалдың майда ұнтағы; гидравликалық тұтқыр материалдардың үлкен тобының жалпы атауы.[1]
Цeмент сумен араласқанда қатаятын қасиеті бар (яғни қамыр тәрізді пластик. күйден қатты күйге ауысатын) кальций силикаты мен кальций алюминатынан құралады. Цeмент тің кейбір түрі ауада қатаяды. Ал, енді бір түрлері тек тұздардың, қышқылдардың судағы ерітіндісімен араластырғанда ғана байланыстырғыштық қасиетке ие болады. Оның портландцемент, қожды және пуццолан Цeмент деп аталатын түрлері бар. Цeмент тің көп тараған түрінің бірі — портландцемент. Ол негізінен жоғары негізді кальций силикатынан тұрады. Төм. негізді кальций алюминатынан алюминатты Цeмент өндіріледі. Цементтің шикізат клинкері мен домналық қождан қожпортландцемент, пуццолан Цeмент, т.б. дайындалады. Цeментті пайдалану үшін, оны алдымен сумен араластырып, цементтік қамыр (
Цементтің маркалары: 200, 300, 400, 500, 600.
Сонымен бірге Цeменттің тез бірігуі мен қатаюы, майдалығы, т.б. белгілі бір стандартқа сәйкес болуы шарт. Цeмент құрылыста біртұтас және құрама бетон мен темір-бетон дайындауда пайдаланылады. Қазан төңкерісіне дейін Қазақстанда жалғыз Шу цемент з-ты ғана болды. Кейін Састөбе (1952 жыл, Оңтүстік Қазақстан облысы), Қарағанды (1953 жыл), Шымкент (1958 жыл), Семей (1958 жыл) және Өскемен (1961 жыл) цемент зауыттары іске қосылды. Цемент өндірісін дамыту және қолдану мәселелерін шешуде қазақстандық ғалымдар: Г. Аяпов, Б.Пәрімбетов, Ә.Сәдуақасов, Ғ.Батырбаев, М.П.Сытин, И.Г. Лугин, т.б. көп еңбек сіңірді.
Қазақстандағы цемент өнеркәсібі[өңдеу]
Қазақстанда Ұлы Отан соғысынан кейінгі бесжылдықтарда қалыптасты. Қазақстандағы жылдық қуаты 70 мың Вольт болатын тұңғыш Шымкент облысында орналасқан Састөбе цемент зауыты 1952 жылы өз жұмысын бастады. Қазақстан цемент өндіру көлемі жағынан Украинадан кейінгі жетекші орындарды алады. Цемент өндірісінің бұлай өсу көлеміне қарай оның түрлері де елімізде көбейе бастаған. Цементтің құрылыс өндірісінің арнайы талаптарына сәйкес келетін бірқатар жаңа түрлері өндіріле бастады. Соның ішінде Портландцемент өндіру және оның жаңа технологиясы танымал болды. Портдландцемент гидротехникалық және жерасты құрылыстарына арналған, сульфатқа төзімді жоғары сапалы цемент және тез қатады.
Дереккөздер[өңдеу]
- ↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Механика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО»ҒӨФ. 2007.-29 1 б. ISBN 9965-08-234-0
- ↑ Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2
- ↑ “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998ISBN 5-89800-123-9
- ↑ Қазақ ССР қысқаша энциклопедиялық-2 том-Қазақ Совет энциклопедиясының бас редакциясы-Алматы,1987-
Тарихқа ықпал еткен өнертабыстар: Цемент
1756 жылы ағылшын инженері Джон Цмитон цементті ойлап тапты. Цементтің бірігуі мен қатаюы, майдалығы жағынан оған жетер құрылыс материалы әлі тапқырланған жоқ. Бүгінгі өнеркәсіптену мен қалалану үрдісі жоғары қарқында жүріп жатқан кезеңде оның алатын орны ерекше болмақ.
Адамдар ерте тарихта әктасын өртеп збош жасап, құрылыс материалы ретінде пайдаланған. Збошқа су құйған соң химиялық реакциясы жүріліп біткен соң, ол піскен збошқа айналады. Сумен илеген соң, тас немесе кірпіштің бетіне жаққанда біріктіру рөлін атқарады. Міне, бұл – ертедегі цемент.
1756 жылы ағылшын бұғазындағы сол кездегі Англия бойынша үшінші орында тұратын Эдисон маяк мұнарасы өртеніп, құлайды. Ол арадан өткен кемелер бағдар сілтегішінен айрылып, Англияның теңіз тасымал ісіне үлкен ықпал жасайды. Сонымен Англия үкіметі Джон Цмитонға жаңа маяк мұнарасын салу міндетін бұйырады.
Құрылыс біткен соң, Цмитон цементке тынбай зерттеу жүргізіп, цементтің сапасы барған сайын жақсарып, ол цемент өнертабысының іргетасын қалаушы болып танылды.
Цемент өндірістің өнеркәсіптенуіне ілесе жарыққа шығып, бүкіл дүниеге жалпыласты. Цемент пен болат материалдарынан жасалған сіріңке қорабы тәрізді ғимараттар мен зауыт цехтары, тұңғыш рет әртүрлі ұлттардың дәстүр шектемесіндегі әлемді бұзып, дүниежүзілік сипаттағы құрылыс формасын өмірге әкелді. Болатты бетонның тапқырлануына ілесе басқа да құрылыс материалдары, құрылыс машиналары өндіріліп, құрылыс кәсібі бұдан былай қарапайым өнеркәсіптік ірі өндіріс болып қана қалмастан, қайта біздің күнделікті тұрмысымызбен тығыз қатысы бар көркемөнерге айналды.
1848 жылы цементке деген күн сайын арта түскен қажеттілікті қанағаттандыру үшін Англияның Кент штатында дүниедегі тұңғыш цемент құмданын құрды. Кейін, ағылшын инженері Фридих Рансон айналмалы құмданды тапқырлап, цемент өндірісі сапалы, әрі, жоғары өнімділікке жетіп, цемент өндірісі ірі өнеркәсіптік өндіріске қадам басты. 2003 жылы бүкіл әлемде жылдық цемент өндіру мөлшері бір миллиард тоннадан асты. Жапондар 1963 жылы Батыс Германияда тапқырлаған көп мөлшердегі жылуды үнемдей алатын қалқымалы жылытқыш арқылы кептіру өнерін өндіріске енгізіп, цемент өндірудегі сарып болатын энергияның жартысын үнемдеп, өнім мөлшерін зор дәрежеде жоғарылатып, әрбір цемент жұмысшысы жылына өндіретін цементі 32400 тоннаға жетіп, ХХ ғасырдың 80-ші жылдарында Жапония дүниедегі цемент өндіретін ірі елдер қатарына енді.
Ал, Қазақ елінде цемент өндірісі Қазан төңкерісіне дейін жалғыз Шу цемент зауытында ғана болды. Кейін Састөбе (1952, Оңтүстік Қазақстан облысы), Қарағанды (1953), Шымкент (1958), Семей (1958) және Өскемен (1961) цемент зауыттары іске қосылды.
Тарихқа ықпал еткен өнертабыстар: Әйнек
Тарихқа ықпал еткен өнертабыстар: Термометр
Тарихқа ықпал еткен өнертабыстар: Дүрбі
Тарихқа ықпал еткен өнертабыстар: Жай тартқыш
Тарихқа ықпал еткен өнертабыстар: Микроскоп
Дайындаған: Сұңқар Ақбоз
Сурет: junkmail.co.za, gazeta.kz
себептері, симптомдары, диагнозы және емі
Цемент – Одонтогендік шығу тегі, Дәнекер тінінің дамуы. Ауру симптомсыз болып табылады. Үлкен цементке жеткенде, ол жақтың деформациясын тудырады. Кортикальды пластинаның жұқаруы салдарынан нәзік ауруы бар. Цемент диагностикасы шағымдардың жиналуын қамтиды, физикалық тексеру, радиография, EDI. Диагнозды растау гистологиялық зерттеуден кейін алынуы мүмкін. Нағыз цементомаларды емдеу және хирургиялық цементтеу фибромалары. Периапикалық дисплазия және гиттоформной цемент кезінде динамикалық бақылау көрсетілді.
Цемент
Цемент (перерадикалық остеофиброз) – дәнекер тінінің одонтогендік бұзылуы. Цементтің дәндері ересектердегі әйелдерде жиі кездеседі. Ісік көбінесе дененің аймағында және маятниктің бұрышында орналасқан. Бұл жағдайда патологиялық үдерісте ірі және кіші молярлық тамырлар қатысады. Балаларда цементтер тамырлармен байланбайды және шексіз өсуге бейім. Балаларда жиі сүйек сүйек жиі қозғалады. Магнилярлық синусының қуысында және сүйегінің негізіндегі жақсы дамып келе жатқан неоплазмалардың өршуі. Үлкен цемент өлшеміне жеткен кезде, жақтың сынуы мүмкін. Цемент түрлерінің бірі – периапикалық цемент дисплазиясы негізінен 30 және 50 жас аралығындағы Negroid жарыстарында анықталады. Тіс, зақымданумен байланысты, әрдайым маңызды және сирек қалпына келтіру. Таралу ауқымы 1-ден 5-ке дейін,9%.
Цемент негіздері
Цемент патогенезі белгісіз. Ғалымдар мойындайды, реактивті немесе диспластикалық процесс дегеніміз не?. Цемент цемент — генетикалық түрде анықталған ауру, онда бірнеше отбасы мүшелерінде бірнеше зақым байқалады. Патоанатомиялық деңгейде цементте қалыпты альвеолярлы сүйектің талшықты тінмен ауыстырылуымен прогрессивті реорфизма бар, фибробласттардан тұрады, коллаген және әртүрлі сүйек немесе цемент тәріздес кальцинациялар.
Цементтердің дамуының бастапқы кезеңі периодонтальдік байламның апикальды аймағында фибробласттар мен коллаген талшықтарының таралуымен сипатталады, бұл медоланы қалпына келтіруге әкеледі, қоршаған орта шыңы. Бұл кезеңде сүйек жоғалуының көрінетін аудандарында радиография көрінеді, инфекциялық трансдистық тектің периапиялық ошақтарына өте ұқсас. Кейіннен цемент әзірлеудің екінші кезеңінде цементбелдердің дифференциациясы орын алады. Бұл, өз кезегінде, минералданудың пайда болу аймақтарының пайда болуына ықпал етеді. Үшінші кезеңде талшықты тіннің оссификациясы байқалады. Зақым шектеулі тығыздықты кальцинациялауға ұқсайды, тар радиотранспортермен қоршалған.
Цементті жіктеу
Стоматологияда цемент 4 негізгі түрі бар:
1.Нақты цемент. Тұмар айқын клиникасыз дамиды. Көбінесе тіс рентгені кезінде жаңадан пайда болған диагноз қойылады, цементпен байланысты, немесе іргелес тістері. Цементтердің гистологиялық сараптамасы әртүрлі дәрежедегі кальцифациямен қалың талшықты дәнекер тінін көрсетеді. Ісік қабықпен қоршалған, сау сүйектен сауылған матаны демаркациялау. Микроскопиялық жағдайда, остеоптикалық остеомаға ұқсайды, Пагеттің ауруы.
2.Цементтелген фиброма. Ауру белгілері жойылады. Цементтің өсуімен кортикальды сүйек жұтылды, периосте қысымның пайда болуынан пайда болмайды. Гистологиялық цементтеу фибромасы — бұл жақсы емдеу, минералданудың анықталған аймақтарымен дәнекер тінінің талшықтары мен жасушалары. Цементтелген фиброма, шын цемент сияқты, сыртқы капсуласы бар.
3.Периапиялық цемент дисплазиясы. Механизмнің алдыңғы бөлігінде жиі оқшауланған. Көп патологиялық ошақтардың пайда болуымен сипатталады, олар диаметрі 1 см аспайды және кортикалы табаққа қолданылмайды. Ісік дамуы кезінде 3 кезеңнен өтеді: остеолит, кальциленген және жетілген. Рентгенограммада сүйек тіндерінің бұзылуымен бірге, минералданудың жоғары аудандары анықталды.
4.Гигант цемент цемент. Байланыстық тіннің цементке қарқынды түрде трансформациясы сипатталады. Рентгенограммада дөңгелек немесе сопақ пішінделген аймақ анықталған, тістің тамырына тығыз дәнекерленген. Гигант цемент цемент тығыздығы дәрежесі қатты тіс тіндерінің құрылымына өте ұқсас. Периодтық аралығы көрінбейді, жасушалық элементтер жүзінде жоқ.
Цемент белгілері
Асимптоматикалық. Пациенттерде ауызды босату тегін, толық көлемде жүзеге асырылады. Терінің түсі өзгермейді. Бозғылт қызғылт түстердің цементтерінің проекциясында шырышты қабық, көрінетін патологиялық өзгерістер жоқ. Үлкен ісікке жеткенде, кортикальды табақтың қалыңдығы төмендейді, нәтижесінде цементом периостеге қысым жасайды. Бұл сөйлескенде ауырсынудың пайда болуына әкеледі, тамақ кезінде.
Пальпаторлық тексеру барысында аймақта сүйектің жергілікті қалыңдығын анықтауға болады, цементті тиісті оқшаулау. Ісік шырышты қабатында ериді, бұл перфорацияның пайда болуына әкеледі, ол инфекцияның енуіне және қабыну үдерісін дамытуға арналған кіру қақпасы ретінде қызмет етеді. Егер жоғарғы цементте цемент локализацияланған болса, сүйек неоплазма максималды синусының қуысына ене алады, синуситтің тән белгілерін тудырады.
Цемент диагностикасы
Цемент диагностикасы ауру тарихына негізделген, науқастың шағымдары, клиникалық нәтижелер, рентген және гистологиялық зерттеулер. Сыртқы физикалық тексеру барысында ісік мөлшері айтарлықтай болған кезде, тіс дәрігері бетінің асимметриясын анықтайды. Тері түсі өзгермейді, ауызды босату. Мукус — ақшыл қызғылт. Пальпация кезінде сүйектің зардап шеккен аймағының әлсіз деформациясы бар. Ісіктердің шырышты қабығында пайда болуы нәтижесінде цементумның локализациясы орын алса, фистула пайда болуы мүмкін. Егер цемент аз болса, аурудың нақты клиникалық белгілері жоқ.
Диагностиканың жалғыз әдісі рентгендік зерттеу болып табылады. Цементтер екі түрлі өзгерістермен сипатталады. Бірінші жағдайда радиография дұрыс дөңгелек пішінді плюс тінді анықтайды, тығыздықта, тіс тініне ұқсас, оның түбірімен тығыз байланысты. Цементтің шеткі бөлігінде ағартудың жұқа жолағы орналасқан, сүйек жоғалту аймағына сәйкес келеді. Түбірлік шеңбердің айналасындағы параллельдік алшақтық жоқ. Екінші жағдайда теріс мата рентгендік диагнозға қойылады. Сонымен бірге сүйек жоғалтуы аясында минералдану аймағы анықталды.
Периапикалық цемент дисплазиясының қабыну периапикалық өзгерістерімен дифференциалды диагностикалау мақсатында ЭДИ қолданылады. Периодонтозадан айырмашылығы, целлюлоза целлюлозасы сақталады, бұл EDI деректері 2-ден 6 мкА-ға дейінгі диапазонда расталады. Гистологиялық зерттеулердің нәтижелері цемент диагностикасы үшін шешуші болып табылады. Цемент тәрізді тіндерді атипия белгілері жоқ анықтау цемент дамуын растайды. Ауру созылмалы периодонтитпен ерекшеленеді, жақсы және қатерлі одонтогендік ісіктер. Науқасты бет-жақ сүйек хирургы тексереді.
Цемент өңдеу
Шынайы цементомалар мен цементтеу фибромалары анықталған кезде, ауыз қуысы сүйек сүйегінің бөлігін резекциялау арқылы жойылады. Тіс, патологиялық процеске қатысады, сондай-ақ жойылады. Периапикалық цемент дисплазиясын емдеу өз ерекшелігіне ие. Өйткені ісік белсенділігінің өсу үрдісі сақталмайды, Цементтің бұл түрі жоюды талап етпейді. Сондай-ақ, алып цемент цементтерін диагностикалау кезінде жедел емдеу әдісін қолданбайды. Науқаста асқынуларды уақтылы анықтау үшін динамикадағы өзгерістердің сипатын қадағалау үшін тұрақты тексерулер жүргізіледі. Тіндердің ассоциациялануының жоғарылауына байланысты трофикалық бұзылыс тудырады, бұл некротикалық өзгерістердің пайда болуына әкеледі.
Периапикалы цемент дисплазиясы тіс шығарудан аулақ болған кезде. Склеротикалық цемент тәрізді массалардан бас тарту ұзақ уақыт бойы пайда болады және қалпына келтіруге әкеледі. Зақымдалған сүйектің аймағындағы табақша тәрізді депрессияны қалыптастыру қалпына келтіру процестерін жылдамдатуы мүмкін. Себебі целлюлозаның өміршеңдігі сақталады, endo-емдеу орындалмайды. Цемент-сүйек дисплазиясының болжамы жақсы. Нақты цементтерді және цементтелген миомаларды кеш белгілеу асқынудың дамуына әкеледі: сүйектің тұтастығы, Ісікті максималды синусқа тарату, ауыз қуысының шырышты қабығындағы тесіктердің пайда болуы.
Бетон — Уикипедия
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Бетон[1], (французша: bton, лат. bіtumen — тау шайыры), құйматас — жасанды тас материал; байластырғыш заттар (цемент, гипс, алебастр, әктас, т.б.), су (кейде сусыз) және толтырғыш материалдар (құм, малтатас, қиыршықтас, т.б.), кейде арнайы үстеме заттар қоспасының қатаюы нәтижесінде алынады; маңызды құрылыс материалы. Қоспа қалыпқа құйылғанға дейін бетон қоспасы деп аталады.
Бетон құрамындағы байластырғыш түріне қарай: органикалық емес байластырғыштармен алынған бетон (цементті бетон, гипсбетон, силикатты бетон, т.б. арнайы бетондар) және органикалық байластырғыш заттармен алынған бетон (асфальтбетон, полимербетон) болып жіктеледі. Орташа тығыздығына (көлемі бойынша) байланысты аса ауыр (2500 кг/м3-ден жоғары), ауыр (1800 — 2500 кг/м3), жеңіл (1800 — 500 кг/м3), өте жеңіл (500 кг/м3-ден төмен) болып бөлінеді.
Қолдану түріне қарай құралымдық, құралымдық-жылу оқшаулағыш, жылу оқшаулағыш және арнайы жасалған бетондар (отқа төзімді, қышқылға төзімді, жолға төсеуге арналған, т.б.) болып ажыратылады.
Бетонның ең басты қасиеті оның беріктілігінде. Беріктілігі негізінен байластырғыш материалдардың түрі мен сапасына, бетонның орташа тығыздығына байланысты. Сондай-ақ, ол бетон бұйымдарының маркасымен (сығымға беріктілік шегімен, осьтік созылуымен немесе иілу кезіндегі созылуымен) сипатталады.
Бетонды алғаш рет ертедегі римдіктер күмбез, арка сияқты әсемдік-сәндік құрылыстарда пайдаланған. Рим империясының күйреуімен бетонды пайдалану тоқтап, тек 18 ғасырда Батыс Еуропа елдерінде қайта қолданылды. 20 ғасырдың 40-жылдарынан бастап құрылыстың қарқынды дамуына байланысты Қазақстанда бетон кеңінен пайдаланыла басталды. Қазіргі уақытта Теміртау мен Павлодарда кеуек бетон, Астана, Алматы, Семей, Шымкент, Атбасар қалаларында керамзит бетон, ал Теміртау қаласында отқа төзімді бетон өндіріледі.
Бетон технологиясы бойынша зерттеулер 20 ғасырдың 50-жылдары Қазақстанның Архитектура, құрылыс және құрылыс материалдары институтында (1965 жылдан Алматы құрылыс материалдары ғылыми-зерттеулер және жобалау институты) басталды.
- Институтта бетонның суға төзімділігі зерттелді (А.И. Минас).
- Бетон қоспасының қатаюын тездету, үстеме қоспалар қосудың әдістері табылды (Ө.А. Аяпов).
- Жеңіл кеуек бетон түрлерін дала шпаты құмдарынан алу технологиясы жасалды (Қ.Қ. Қуатбаев, П.А. Ройзман).
- Бетон алу жұмыстарында бетон құрамына өндіріс қалдықтарын (шлак, күл, т.б.) қосу арқылы олардың сапасын арттыруға болатындығы анықталды (Ө.А. Аяпов, т.б.). Қазір бетон жасау технологиясын жетілдіру және оның сапасы мен тиімділігін арттыру жөнінен көптеген ғылыми зерттеулер (Алматы, Қарағанды, Өскемен, Шымкент, т.б.) жүргізілуде.[2]
Бетон[3] — гравийдің, қиыршықтастың, малтатастың, қиынды тастың цемент немесе басқадай тұткыр материал ертіндісімен араластырып жасаған, тез қатаятын қоспасы. Бетон түрлері:
- тез қататын бетон;
- су өткізбейтін бетон;
- ауа өткізбейтін бетон;
- беріктігі жоғары бетон;
- жеңіл бетон; ауыр бетон;
- кеуекті бетон.
Дереккөздер[өңдеу]
- ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Химия. Н.Нұрахметов, А.Ниязбаева, Р.Рысқалиева, Н.Далабаева. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. — 336 бет. ISBN 9965-36-416-8
- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том
- ↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Механика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын — Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007 жыл.-29 1 б. ISBN 9965-08-234-0
Өнімнің атауы | Белгіленуі | МСТ | Ескертпе |
Минералды қоспалары бар портландцемент | ЦЕМ II/А-Ш 42,5 Н | МСТ 31108-2016 | Сериялық өндіріс |
ЦЕМ II/А-Ш 32,5 Н | МСТ 31108-2016 | Талабы бойынша | |
ЦЕМ II/А-И 32,5 Н | МСТ 31108-2016 | Талабы бойынша | |
Портландцемент | ЦЕМ I 42,5 Н | МСТ 31108-2016 | Сериялық өндіріс |
ПЦ 500-Д0 | МСТ 10178-85 | Сериялық өндіріс | |
Нормаланған құрамы портландцемент | ПЦ 500-Д0-Н | МСТ 10178-85 | Сериялық өндіріс |
Сульфаттөзімді портландцемент | ЦЕМ I 42,5 Н СС | МСТ 22266-2013 | Сериялық өндіріс |
Сульфаттөзімді портландцемент төмен сілтілі | ЦЕМ I 42,5 Н СС НЩ | МСТ 22266-2013 | Сериялық өндіріс |
Композициялық цемент | ЦЕМ V/A (Ш-П) 32,5 Н | МСТ 31108-2016 | Талабы бойынша |
КаспийЦемент | HeidelbergCement in Kazakhstan
«КаспийЦемент» – бұл Маңғыстау облысы, Ақтау қаласының маңындағы Шетпе ауылында орналасқан жаңа цемент зауыты.
2013 жылғы қарашада зауыттың алғашқы іске қосылуы жүргізіліп, клинкердің сынамалық топтамасы шығарылды. Ал 2014 жылғы жаздағы президент Нұрсұлтан Назарбаевпен жүргізілген телекөпір барысында зауытта цемент өндірісі ресми түрде басталды.
«КаспийЦемент» зауыты – кеңес дәуірі кезеңінен кейінгі кеңістік мемлекеттеріндегі бірегей өндіріс, бұл зауыт клинкерді өндіру кезінде құрғақ бор пайдаланылатын әлемдегі ең бірінші зауыттардың бірі. Зауыттың өндіріс өнімділігі жылына 800 мың тонна цементті құрап, еуропалық түрлеріндегі цемент шығарылады.
Цемент қоршаған ортаға барынша аз ықпал тигізетін ең озық және «таза» технология бойынша құрғақ жолмен шығарылады. Кәсіпорын толығымен автоматтандырылған, зауыттын «экологиялық» тұрғысымен бірге оның ең басты артықшылықтарының бірі болып келетін ең заманауи жабдықтар орнатылған.
«КаспийЦемент» зауыты цементтің көп көлемдерін қажет ететін мұнай және газ өнеркәсібі шоғырландырылған Қазақстанның батыс аймағы үшін өте маңызды. Бұрын осы аймақта цемент зауыттары болған жоқ еді. Сондықтан цементті көрші елдерден әкелуге тура келетін. Ал қазіргі таңда елдің батыс аймағында жалғыз зауыт болып, «КаспийЦемент» аймақтағы құрылысшылардың цеметке қатысты қажеттіліктерін толығымен қанағаттандырады. Сондай-ақ, өнімдерді Каспий маңындағы көрші елдерге сататын болады.
«КаспийЦемент» Қазақстанның Үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасында қамтылады және экономикалық тұрғысымен қатар аймақтың әлеуметтік дамуына оразан зор үлес қосады. Жергілікті тұрғындар үшін зауытта 400 шақты жаңа жұмыс орындары ашылды. Сонымен қатар, жаңа кәсіпорынның іске қосылуы арқасында жаңа жұмыс орындары зауытқа сервистік және өзге қызметтерді көрсетіп отыратын көптеген мердігерлік ұйымдарда да ашылды.
Жаңа зауыттың құрылысына салынған инвестициялардың жалпы көлемі шамамен 200 миллион еуроны құрады.
Силикат өнеркәсібі — Уикипедия
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Табиғи силикаттар мен алюмосиликаттар силикат өнеркәсібінің негізгі шикізаты болып саналады. оның басты салалары: шыны, цемент, бетон, қыш өндірістері.
силикат өнеркәсібіШыны өндірісі[өңдеу]
Шыны өндірісі адамға өте ертеден белгілі. Шыны деп натрий мен калий силикатының артық мөлшердегі кремнеземмен аморфты мөлдір құймасын айтады. Әдетте, кәдімгі терезе шынысын даярлау үшін шикізат ретінде әктас СаСО3, сода Na2CO3 және құм SiO2 алынады. Осы заттарды айрықша пеште 1400оС-та балқытуды шыны қайнату деп атайды. Бұл процестің негізгі силикаттарға айналуы: СаСО3+SiO2=CaSiO3+CO2 Na2CO3+SiO2=NaSiO3+CO2
Шынының құрамы өте күрделі, сондықтан кәдімгі шыныны мынадай формуламен өрнектейді: Na2O*CaO*6SiO2 Ал осы кәдімгі шыныны алу реакциясының теңдеуі: Na2CO3+CaCO3+6SiO2=Na2O*CaO*6SiO+2CO2
Шыны өндіретін зауыттар Алматыда, Таразда, Ақтөбеде бар. Шыны іс жүзінде суда ерімейді. Бірақ шыны ұнтағын сумен қосып жақсылап араластырған соң 1-2 тамшы фенолфталейн тамызған соң, ерітінді таңқурай түске боялады. Ол натрий силикаты Na2SiO3гидролизденгенде сілтілік орта түзілетінін көрсетеді. Отқа төзімді шыны алу үшін соданың орнына сақарды К2СО3 пайдаланады. Ондай шыныдан ыдыстар мен құралдар даярлайды.Ерекше отқа төзімді химиялық ыдыстар жасау үшін ақ құмның біраз бөлігін бор(III) оксидімен В2О3 ауыстырады, сонда боросиликатты шыны алынады.
Кремнийдиоксидін сақар және қорғасын(II) оксидімен қосып балқытса, Хрусталь деп аталатын ауыр салмақты шыны алынады. Ондай шынының ерекшелігі-жарықты шашыратқыштығы жоғары, сондықтан жылтыр болып көрінеді. Одан оптикалық құралдар және әсем ыдыстар жасалады. Әсемдік беретін шыныдағы тағы бір қасиет- шыныға басқа ауыр металл оксидтерінен шамалы қосса, олардың түстері әртүрлі болады.
Шынының бір кемшілігі- тез сынады. Сондықтан қазіргі кезде ыстыққа төзімді, қатты, химиялық және термохимиялық жағынан берік болып келетін шынылар алынуда. Оған ерекше қайнату әдісімен алынатын шойынның беріктігіне жақын шынылар жатады. Мұндай тез салқындатып салқындатып кристалданғанда алынатын материал ситалл деп аталады.
Силикат өнеркәсібінің маңызды бір өнімі-құрылысқа өте көп пайдаланылатын цемент. Оны алу үшін сазбалшық пен әктасты күйдіреді. Осы кезде кальций карбонаты СаСО3кальций оксиді мен көміртек диоксидіне ыдырайды. Ал негіздік оксид сазбен әрекеттесіп силикат пен кальций алюминатын түзеді. Оны былай жазуға болады: СаО*Al2O3*SiO2.Бұдан алынған қоспаның ұнтағы сұрғылт жасылдау болады, оны силикат-цемент дейді. Әдетте, цемент қоспасы шамамен 25% әктас пен 75% сазбалшықтан тұрады. Цемент құрылыста байланыстырғыш материал ретінде қолданылады. Цементтен, құмнан және судан қоймалжың масса дайындап, оны цемент ерітіндісі дейді. Оны ауада қалдырса, біраз уақыттан соң қатайып, өте күрделі физика-химиялық процесс жүретіндіктен, қатты тас сияқты затқа айналады.
Цемент ерітіндісін қиыршықтаспен араластырса, бетон алынады. Бетон- көпір, бассейн, тұрғын үйлер жасалатын бағалы құрылыс материалы. Бетонға темір өзектен қанқа жасап алып, қатайған соң пайда болатын ерекше берік затты темір-бетон деп атайды.Оны күрделі өндіріс орындарын, үлкен бетон бөгеттер, т.б. ірі құрылыстар салу ісінде кеңінен қолданылады.
Дереккөздер[өңдеу]
Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық. Н. Нұрахметов, К.Жексембина, Н. Заграничная, т.б.